روش‏هاي صحيح حفظ قرآن

پدیدآورالیاس کلانتری

تاریخ انتشار1388/09/22

منبع مقاله

share 831 بازدید
روش‏هاي صحيح حفظ قرآن

الياس كلانتري

برنامه حفظ قرآن در مرحله قبلي (نشريه شماره 48) به آيه 200 از سوره بقره منتهي شد.در شماره 49هم به جهت اختصاص نشريه به مقالات بانوان اين برنامه متوقف شد.طبعاً آمادگي بيشتري براي حفظ قسمت آخر سوره بقره حاصل شده است.
براي اين مرحله حفظ بقيه سوره بقره تا آخر آن در نظر گرفته شده است:
هفته اول:از آيه 201 تا 220 هر روز پنج آيه.در برنامه‌ اين هفته چند آيه طولاني وجوددارد.مثل آيات 213 و 217 كه لازم است تذكرات قبلي در حفظ آيات طولاني مبني بر تقسيم يك آيه به چند قسمت و حفظ قسمت‌هاي متعدد با چند بار تكرار در نظر گرفته شود.روز آخر هفته هم جهت تكميل قسمت‌هاي عقب افتاده، اختصاص يابد.
هفته دوم:از آيه 221 تا آيه 235، براي اين هفته پانزده آيه تعيين مي‌شود ـ جهت طولاني بودن آيات ـ فلذا در دو روز از هفته مجموعاً پنج آيه حفظ شود.
هفته سوم:از آيه 236 تا آيه250 با توجه به توضيح مذكور در برنامه هفته دوم.
هفته چهارم:از آيه 251 تا آيه256 مثل برنامه هفته دوم و سوم عمل شود.در اين هفته حفظ جزء دوم از اول قرآن به پايان مي‌رسد(تا آيه 252) و جزء سوم شروع مي‌شود.
هفته پنجم:از آيه 266 تا آيه 280 با توجه به توضيحات مذكور در برنامه هفته‌هاي قبلي.
هفته ششم:از آيه 281 تا آخر سوره بقره (آيه 286)، آيه 282 سوره بقره طولاني‌ترين آيه قرآن است و لازم است اين آيه در دو روز حفظ شود.در اين هفته حفظ سوره بقره، بزرگترين سوره قرآن به پايان مي‌رسد و اين مرحله داراي شكوه و عظمت خاصي مي‌باشد و جهت حصول اين توفيق عظيم لازم است شكر زيادي بجاي آورده شود.

تلاوت سوره‌هاي حفظ شده

در دو شماره قبل؛يعني شماره‌هاي 47 و 48 نشريه توضيحاتي در مورد هدف اصلي از حفظ قرآن ذكر شد و عنوان تكرار سوره‌ها به تلاوت آنها تبديل شد.توصيه مي‌شود دو مقاله مذكور مجدداً مورد مطالعه قرار گيرد و مطابق آن توضيحات سوره‌هاي حفظ شده تلاوت شود و معاني آيات و تفسير دقيق بعضي از آنها جهت كشف معاني شگفت‌انگيز در روابط آيات مورد توجه قرار گيرد و اين موضوع در احاديث ائمه معصومين(ع) مورد توجه قرار گيرد كه در صورت قرائت آيات قرآن در نماز،مطابق هر حرفي صد حسنه براي شخص محسوب مي‌شود و در غير نماز،هر حرفي ده حسنه و اگر كسي به تلاوت ديگري گوش فرا دهد و يا آيات را در ذهن خود مرور كند؛يعني به آنها توجه كند، مطابق هر حرفي حسنه‌اي خواهد داشت.
در اين مرحله هم به تذكرات مذكور در شماره 47 توجه شود و مطابق آن توضيح نصف دوم قرآن از سوره كهف تا آخر،هر روز به اندازه نصف جزء ـ تقريباً ـ و در صورتي كه اين مقدار مقدور نشود هر هفته دو جزء تلاوت شود و آيات حفظ شده قبلي از سوره بقره به صورت چهار بخش پنجاه آيه‌اي تلاوت شود، در صورت امكان هر روز پنجاه آيه و در غير اين صورت يك روز در ميان .

برنامه حفظ فوق العاده

اين برنامه در شماره 47 به آيه 60 از سوره نحل منتهي شد،در اين قسمت،از آيه 61 تا آيه 100 از همان سوره در نظر گرفته شده.كساني كه برنامه فوق العاده را ادامه مي‌دهند، در برنامه تلاوت و تكرار هم لازم است فعاليت بيشتري داشته باشد و علاوه بر برنامه عادي حفظ و تلاوت، بايد قسمت‌هاي حفظ شده در برنامه فوق العاده را از اول اين قسمت مطابق روشي كه در برنامه عادي توصيه شده،تلاوت كنند.

توجهي به روابط آيات

سوره بقره با اين آيات شروع شده است:
«بسم الله الرحمن الرحيم.الم.ذلك الكتاب لاريب فيه هدي للمتقين…» در مورد حروف مقطعه بعضي از سوره‌ها به خواست خداوند بعداً بحث خواهيم كرد.
اما از آيه دوم اين سوره ‌ـ بر طبق آنچه در مقالات قبلي گفته شد ـ بر مي‌آيد كه يكي از محورهاي مباحث اين سوره موضوع «متقين» است، پس بايد «تقوا» و «متقين» دراين سوره موقعيت خاصي داشته باشند، با اين فرض،آيات سوره را مورد دقت و بررسي و تدبر قرار مي‌دهيم.
از توجه به آيات سوره و بررسي آنها روشن مي‌شود كه تقوا يكي از موضوعات اساسي اين سوره است به طوري كه 36 بار با واژه‌هاي مشتقّاتش در آيات ذكر شده است.به عنوان نمونه به ذكر چند مورد از آنهامي پردازيم.
1. «فاتّقوا النّار الّتي و قودها النّاس و الحجارة…». (آيه 24)
2.«و اتّقوا يوماً لاتجزي نفس عن نفس شيئاً».(آيه 48 و 123)
3. «و اتّقوا اللّه لعلكم تفلحون».(آيه 189)
4. «…و اتّقوا اللّه و اعلموا انّ اللّه مع المتقين».(آيه 194)
5.«و اتّقوا اللّه و اعلموا انّ اللّه شديد العقاب».(آيه 196)
6.«…و اتّقوا اللّه و اعلموا انّكم اليه تحشرون».(آيه 203)
7.«…و اتّقوا اللّه و اعلموا انّكم ملاقوه و بشر المؤمنين».(آيه 223)
8.«و اتّقوا اللّه و اعلموا انّ اللّه بكل شي عليم».(آيه 231)
9.«و اتّقوا اللّه و اعلموا انّ اللّه بما تعملون بصير».(آيه 233)
10.«يا ايهاالذين آمنوا اتّقوا اللّه و ذورا ما بقي من الربا».(آيه 278)
11.«و اتّقوا يوماً ترجعون فيه الي اللّه».(آيه 281)
12.«و اتّقوا اللّه و يعلمكم اللّه و اللّه بكل شئ عليم».(آيه 282)
قابل توجه است كه عبارت «و اتّقوا اللّه و اعلموا» كه چند بار در آيات اين سوره آمده ـ مثال‌هاي 4 تا 9 ـ اختصاص به اين سوره دارد و در هيچ سوره ديگر قرآن به كار نرفته است.
نكته ديگر اينكه اوصاف مذكور در آيات اول اين سوره، در سوره لقمان در همان آيات اول در مورد «محسنين» ذكر شده است ـ با اندكي تفاوت ـ آيات اول هر دو سوره را در نظر مي‌گيريم:
سوره بقره:«بسم اللّه الرّحمن الرّحيم.الم.ذلك الكتاب لاريب فيه هدي للمتّقين ـ الّذين يؤمنون بالغيب و يقيمون الصّلاة و ممّا رزقناهم ينفقون ـ و الّذين يؤمنون بما انزل اليك و ما انزل من قبلك و بالآخرة هم يوقنون ـ اولئك علي هدي من رّبهم و اولئك هم المفلحون».(سوره بقره، آيات 1 تا 5)
سوره لقمان:«بسم اللّه الرّحمن الرّحيم. الم ـ تلك آيات الكتاب الحكيم ـ هدي و رحمة للمحسنين ـ الّذين يقيمون الصّلوة و يؤتون الزّكاة و هم بالآخرة هم يؤقنون ـ اولئك علي هدي من ربّهم و اولئك هم المفلحون».(سوره لقمان، آيات 1 تا 5)
در اين دو دسته از آيات چند مورد مشترك و چند تفاوت وجود دارد.موارد مشترك عبارتند از:
1.حروف مقطعه (الم)
2. موضوع،كتاب آسماني است(ذلك الكتاب ـ تلك آيات الكتاب الحكيم)
3.هدايت و رحمت بودن قرآن (هدي للمتقين ـ هدي و رحمة للمحسنين)
4.اقامه نماز
5. زكات دادن
6.يقين مستمر به آخرت
7.مشمول هدايت خاص پروردگار عالم بودنِ متقين و محسنين
8.فلاح هر دو گروه
اما موارد تفاوت عبارتند از:
1.وصف كتاب كه در سوره بقره با عبارت: «لاريب فيه» ذكر شده و در سوره لقمان با كلمه:«حكيم» توصيف شده است.
2.در سوره لقمان موضوع «زكات» ذكر شده، اما در سوره بقره اشاره‌اي شده كه مال موجود در اختيار متقين رزق خداوند است و آنها از رزق خداوند انفاق مي‌كنند.
3.درسوره بقره موضوع ايمان به غيب در اول آيه سوم آمده و بعد از آن موضوع اقامه نماز و انفاق ذكر شده،اما در سوره لقمان اول اعمال محسنين ذكر شده و در آخر آيه،اشاره‌اي به موضوع يقين به آخرت آمده است.
4.در سوره بقره در توصيف، متقين ايمان به كتاب‌هاي آسماني، يعني قرآن مجيد و كتاب‌هاي قبلي ذكر شده، اما در سوره لقمان فقط موضوع ايمان به آخرت ـ ايمان يقيني مستمر ـ ذكر شده است.
مي‌توان گفت:متقين مذكور در آيات سوره بقره همان محسنين مذكور در آيات سوره لقمان هستند، يعني اوصاف مذكور در هر دو سوره در مورد يك گروه از انسان‌ها مصداق پيدا مي‌كند و به تناسب موقعيت هر سوره،اوصاف مشترك و متفاوت آنها ذكر شده است.
اما از جهت ديگر مي‌توان گفت: آنچه موجب تقوا در انسان‌ها مي‌شود،در سوره بقره و آنچه موجب احسان مي‌شود در سوره لقمان مورد توجه قرار گرفته است،و اگر چه ممكن است مصاديق هر دو دسته از اوصاف يك گروه از انسان‌ها باشند؛اما تقوا و احسان دو وصف مختلف است.

مقالات مشابه

معناشناسی حفظ قرآن در روایات

نام نشریهعلوم حدیث

نام نویسندهامید پیشگر, حیدر مسجدی

خاستگاه سنت تاریخی تحفیظ در عصر ظهور اسلام و پس از آن

نام نشریهپژوهش‌های اسلامی

نام نویسندهمحمدجمال‌الدین خوش خاضع, سیدمحمدمیر حسینی, ملیکا بایگانیان

حفظ قرآن و تأثیر آن بر مولفه های سلامت روان

نام نشریهجامعه شناسی زنان( زن و جامعه)

نام نویسندهسیدعلی کیمیایی, حسین خادمیان, حسن فرهادی

چرا قرآن را حفظ کنیم (3)

نام نشریهنور الثقلین

نام نویسندهسیدمصطفی حسینی

چرا قرآن را حفظ کنیم؟ (2)

نام نشریهنور الثقلین

نام نویسندهسیدمصطفی حسینی

چرا قرآن را حفظ کنیم (4)

نام نشریهنور الثقلین

نام نویسندهسیدمصطفی حسینی